Participatie en de Omgevingswet

Wat zegt de Omgevingswet over participatie?

Participatie onder de Omgevingswet betekent dat inwoners, ondernemers en andere betrokkenen vanaf het begin kunnen meedenken bij veranderingen in hun buurt of omgeving. Waar inspraak vroeger vaak pas achteraf plaatsvond, gaat het nu om een dialoog vooraf. Zo ontstaat er ruimte voor betere plannen én meer draagvlak. 

De Omgevingswet laat gemeenten en initiatiefnemers vrij in hoe ze dit organiseren. Werkvormen kunnen per fase verschillen. Gemeenten bepalen bovendien zelf hoe intensief inwoners worden betrokken. Daarbij kan de participatieladder helpen om keuzes inzichtelijk te maken en verwachtingen te managen. 

Is participatie altijd verplicht?

Voor gemeenten geldt dat participatie verplicht is bij een omgevingsvisie, een omgevingsplan en een omgevingsprogramma. De gemeenteraad kan dit ook verplicht stellen bij buitenplanse activiteiten (BOPA). Een BOPA kan alleen uitgevoerd worden als de gemeente een omgevingsvergunning verleent, omdat de activiteit in strijd is met het omgevingsplan. Bijvoorbeeld hoger bouwen dan toegestaan, of detailhandel op een plek met woonbestemming.  
Bij binnenplanse activiteiten is participatie niet verplicht, maar gemeenten kunnen dit wel stimuleren. 

Waarom is participatie belangrijk?

Participatie is meer dan een wettelijke eis: het is ook een strategisch middel. Door bewoners en andere belanghebbenden tijdig te betrekken, voorkom je weerstand en vertraging in een latere fase. Je benut waardevolle lokale kennis en vergroot de kans op plannen die breed gedragen en uitvoerbaar zijn. Zo draagt participatie bij aan duurzamer beleid en sterkere projecten. 

Welke activiteiten vallen onder de Omgevingswet?

De Omgevingswet heeft betrekking op vrijwel alle activiteiten die invloed hebben op onze leefomgeving. Dat varieert van bouwprojecten, zoals nieuwe woningen of renovaties, tot milieuactiviteiten die te maken hebben met mogelijke overlast van geluid, geur of uitstoot. Ook waterbeheer, zoals het onderhouden van dijken, natuurontwikkeling en natuurbescherming vallen eronder. Daarnaast gaat het om infrastructuurprojecten zoals wegen en bruggen, het behoud en de aanpassing van cultureel erfgoed en natuurlijk de ruimtelijke ordening, waaronder omgevingsplannen en -visies. 

Hoe Spectrum ondersteunt

Participatie vraagt om maatwerk. Wie moeten er betrokken worden en welke vorm van participatie past daar goed bij? Hoe zorg je dat ook mensen die niet haantje de voorste zijn de kans krijgen om mee te praten? En met welke kansen en gevoeligheden moet je rekening houden. Dat is in elke situatie anders. Bij Spectrum helpen we gemeenten en initiatiefnemers bij dit proces. Wanneer het passend is zetten we werkvormen in zoals Deep Democracy en de socratische methode. Daarmee brengen we belangen en rollen helder in kaart en zorgen we dat inwoners écht betrokken zijn.  

Meer weten? Lees ons advies over participatie onder de Omgevingswet of laat je inspireren door onze projecten. Als je contact met ons opneemt, vertellen we je graag meer!